


Παρουσίαση της Σφυριχτής Γλώσσας Αντιών στα Δημοτικά Σχολεία της Καρύστου, 2025
Ο Καφηρέας
Το Ακρωτήρι του Καφηρέα, το νοτιοανατολικό άκρο της Εύβοιας, είναι ένα από τα πιο απομονωμένα μέρη της Ελλάδας, με πλούσια όμως ανθρώπινη παρουσία και ταραγμένη Ιστορία απαρχής του ελληνικού κόσμου. Κάθε χωριό του Καφηρέα αποτελεί μία ζωντανή πολιτισμική βιβλιοθήκη, πλην όμως αυτός ο πλούτος βρίσκεται παραγκωνισμένος και μέχρι στιγμής δεν υπάρχει θεσμοθετημένη προσπάθεια καταγραφής και διατήρησής του. Επίσης, οι μεγάλες αποστάσεις από το κοντινότερο αστικό κέντρο, την Κάρυστο, συντελούν στην περαιτέρω ερήμωση της περιοχής. Ενδεικτικά, ενώ μόλις πριν 40 χρόνια κάθε ένα από τα χωριά του Καφηρέα αριθμούσε περί τους 300 κατοίκους, σήμερα έχουν μειωθεί στους 30 και συνεχίζουν να φθίνουν, ενώ ορισμένα έχουν εγκαταλειφθεί τελείως. Κάθε ένα από αυτά τα χωριά υπήρξε παράδειγμα οικογενειακής αυτάρκειας και κοινοτικής αυτονομίας αφήνοντας πλούσιο αποτύπωμα στο γεωφυσικό περιβάλλον.
Η Σφυριχτή Γλώσσα Αντιών
Η Σφυριχτή Γλώσσα του χωριού Αντιά, μία από τις πέντε σφυριχτές γλώσσες του Μεσογειακού χώρου, έχει τις ρίζες της στο μακρινό παρελθόν του πολιτισμού και των γεωφυσικών χαρακτηριστικών της συγκεκριμένης περιοχής των Αντιών. Εξαιτίας της σπουδαιότητας και μοναδικότητάς της, το 2019 καταχωρίστηκε στον Εθνικό Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (https://ayla.culture.gr/sfirixti-glwssa-antia-evoias).
Τί είναι μία Σφυριχτή Γλώσσα
Οι Σφυριχτές Γλώσσες της Μεσογείου αποτελούν γλώσσες οι οποίες βασίζονται στις τοπικές γλωσσικές διαλέκτους, μεταφράζοντας με πλήρη και μοναδικό κάθε φορά τρόπο, αλφαβητικούς φθόγγους, συλλαβές και την γλωσσική τονικότητα. Δεν θα ήταν απίθανο να φέρουν ως εμάς, μέσα από το πέρασμα του χρόνου, την χαμένη μουσικότητα που συνέθεται το άκουσμα κάθε αρχαίας γλώσσας.
Οι Σφυριχτές Γλώσσες απαντώνται σε ορεινές τοποθεσίες και αποτελούν ένα πρόσθετο εργαλείο επικοινωνίας σε αντίξοες συνθήκες λόγω τοπογραφίας αλλά ίσως και ασφάλειας, καθώς η μετάφραση της ομιλίας σε σφυρίγματα (σφυριές) εξασφαλίζει την μυστικότητα.
Οι Σφυριχτές Γλώσσες, και ειδικά αυτή των Αντιών, αποτελούν ολοκληρωμένα συστήματα επικοινωνίας, δηλαδή μπορούν να μεταφέρουν ακριβώς τα ίδια νοήματα με τις ομιλούμενες γλώσσες τις οποίες μεταφράζουν.
Ποιές άλλες Σφυριχτές Γλώσσες γνωρίζουμε
Υπάρχει πληθώρα Σφυριχτών Γλωσσών ανά την Υφήλιο, ωστόσο οι πλέον γνωστές σε εμάς είναι αυτές των μεσογειακών χωρών (Ελλάδα, Τουρκία, Μαρόκο, Γαλλία, Ισπανία). Μεταξύ των φορέων που εκπροσωπούν τις σφυριχτές γλώσσες στις συγκεκριμένες τοποθεσίες υπάρχει τα τελευταία 15 χρόνια σημαντική και εξελισσόμενη διάδραση.
Τα Αντιά
Τα Αντιά είναι ένα ημιορεινό χωριό στην ευρύτερη περιοχή του Ακρωτηρίου Καφηρέα της Καρυστίας. Το χωριό μέχρι σχετικά πρόσφατα είχε σχεδόν 300 κατοίκους ενώ σήμερα οι μόνιμοι κάτοικοί του είναι λιγότεροι από 30. Οι παραδοσιακές δραστηριότητες του χωριού ήταν και παραμένουν αγροκτηνοτροφικές. Το πλούσιο φυσικό περιβάλλον σε συνδυασμό με τις παραδοσιακές τεχνογνωσίες εξασφάλιζαν επί αιώνες την ευζωία των κατοίκων του, μέσα από την αυτονομία της οικογενειακής και κοινοτικής αυτάρκειας. Η σφυριχτή γλώσσα αποτελούσε τον καθημερινό τρόπο επικοινωνίας των κατοίκων από μικρή ηλικία, κάθε φορά που το απαιτούσαν οι συνθήκες.
Ο Σύλλογος Απανταχού Αντιωτών “Ο Αντιάς”



Δραστηριότητες του Συλλόγου Απανταχού Αντιωτών “Ο Αντιάς”, 2025
Από την ίδρυσή του μέχρι σήμερα ο Σύλλογος Απανταχού Αντιωτών “Ο Αντιάς” με την παρακίνηση και δράση του ιδρυτή και προέδρου του Παναγιώτη Τζαναβάρη, έχει επιτελέσει σημαντικό έργο για την προβολή των Αντιών και την διάδοση της Σφυριχτής Γλώσσας του χωριού Αντιά. Από την ίδρυσή του μέχρι σήμερα, ο Σύλλογος έχει συνεργαστεί με τους ανάλογους φορείς που εκπροσωπούν σφυριχτές γλώσσες, έχει διοργανώσει ή συμμετάσχει σε ενημερωτικές και επιστημονικές δράσεις μαζί με διεθνή Μέσα Ενημέρωσης, Πανεπιστήμια καθώς και έχει συμπράξει με καλλιτέχνες σε σημαντικές διοργανώσεις του παγκόσμιου καλλιτεχνικού γίγνεσθαι. Ο Σύλλογος είναι εγγεγραμμένος στο Μητρώο Πολιτιστικών Φορέων του Υπουργείου Πολιτισμού με Αριθμό Μητρώου 68102.
Ο Σύλλογος Απανταχού Αντιωτών “Ο Αντιάς” εκπροσωπείται από τον ιδρυτή και πρόεδρό του Παναγιώτη Τζαναβάρη. Ο Παναγιώτης Τζαναβάρης μέσα από την πλούσια κοινωνική δράση του, αλλά και με την συστηματική του ενασχόληση με την διάσωση και διάδοση της σφυριχτής γλώσσας, έχει αποκομίσει ανεκτίμητη εμπειρία. Έχει συμμετάσχει αλλά και έχει οργανώσει δεκάδες εκδηλώσεις, σεμινάρια, παρουσιάσεις, καλλιτεχνικά έργα, δημοσιεύσεις, κλπ., στην Ελλάδα αλλά και σε πολλά μέρη του κόσμου, όπως περιγράφεται αναλυτικά στην δράση του Συλλόγου και στο βιογραφικό του.
Ντοκυμαντέρ
https://www.youtube.com/watch?v=LHp2yDNc304
https://antias-kafereas.blogspot.com/2025/06/blog-post.html
Παρουσιάσεις σε τηλεοπτικές εκπομπές
https://www.youtube.com/playlist?list=PLnIB2WhpNqq6UTfllr-wzeDqAAAHpGZYx